Zeehondjes redden? Dat hangt ervan af …

Toen ik een jaar of vijftien was, las ik op een poster de oproep ‘Redt de zeehond!’. De boodschap ontging me in eerste instantie, zozeer was ik getroffen door de spelling van Redt. Met dt inderdaad, en dat in de gebiedende wijs! Ik was heus wel een dierenvriend, en zeehonden vond ik best schattig, maar hoe kon ik ze nou redden als me dat op zo’n manier gevraagd werd. Ik voelde me niet serieus genomen – dat moet het geweest zijn.

En zo moeilijk is het toch ook niet, dacht ik toen al. Je zegt immers ‘Kom naar Pieterburen’ (zonder t) en dus ook ‘Red de zeehond’. Dat konden de makers van die advertentie toch zeker ook wel bedenken.

Nu ik, heel wat jaren later, nog regelmatig verkeerd gespelde aansporingen tegenkom als ‘Wordt lid’ en ‘Meldt je aan’, begin ik te beseffen dat het blijkbaar niet voor iedereen zo logisch is. Twijfel je steeds weer over de juiste vorm? Lees dan gauw verder.

Hoe maak je de gebiedende wijs?

Bij een werkwoord als lopen hoor je het wanneer er een t achter komt (loop of loopt). Lastiger is het bij werkwoorden waarbij je het verschil niet kunt horen, zoals houden of aanmelden. Gelukkig is er een regel, namelijk: de gebiedende wijs is altijd hetzelfde als de ik-vorm. De ik-vorm van lopen is loop, dus de gebiedende wijs is ook loop, bijvoorbeeld in ‘Loop eens een beetje door’. De ik-vorm van worden is word, dus het is ‘Word lid’.

Niet te creatief

Sommige mensen variëren graag. Zo las ik laatst: ‘Schrijf je in voor mijn workshop en houdt je kennis op peil!’. De ene keer zonder t (schrijf), de andere keer met t (houdt). Je begrijpt: dat is al helemaal uit den boze. Regels zijn regels, dus je kunt niet naar hartenlust variëren;-) Voor de duidelijkheid nog even de correcte zin: ‘Schrijf je in voor mijn workshop en houd je kennis op peil!’.

Wanneer wel een t?

Ik hoor je al denken: ‘O, is er dan soms toch een t?’ Ja, heel af en toe. Ik zal het uitleggen aan de hand van de volgende voorbeelden:

a)    Meld je aan!

b)    Meld u aan!

c)    Meldt u zich aan!

 

d)    Vergis je niet!

e)    Vergis u niet!

f)    Vergist u zich niet!

Een van de kenmerken van de gebiedende wijs is dat er geen onderwerp bij staat, zoals in ‘Loop eens een beetje door!’. Ook in zin a en b staat geen onderwerp, ook al zou je door de woorden je en u misschien denken van wel. Deze woorden hebben echter niet de functie van onderwerp; het zijn hier wederkerende voornaamwoorden. Het werkwoord is namelijk zich aanmelden: ik meld me aan, jij meldt je aan, u meldt u (of zich) aan, enz. Bij c is wel een onderwerp toegevoegd, namelijk u. Het is daarom geen echte gebiedende wijs meer en dus komt hier wel een t achter het werkwoord. Kortom: er komt alleen een t achter het werkwoord als er een onderwerp (u) bij staat.

Om deze regel te verduidelijken, heb ik bij d t/m f dezelfde voorbeelden gegeven van het werkwoord zich vergissen, dat ook een wederkerend werkwoord is. Daarbij kun je horen wat goed is en wat niet. Tip: als je het even niet meer weet, denk dan aan de laatste drie voorbeelden om te weten hoe het ook alweer zit. Houd de moed erin!