De meeste anderstaligen zullen beamen dat het Nederlands de nodige uitdagingen bevat. Is een woord ‘de’ of ‘het’, wanneer gebruik je ‘er’, waarom zeggen we dat het water ons al in de mond loopt – en niet uit de mond stroomt, zoals in het Arabisch? Het is niet verwonderlijk dat anderstaligen zich soms het hoofd breken over onze taal. Maar het leuke is dat het erg grappige uitspraken van cursisten oplevert. In deze blog wil ik er een paar met je delen. Niet om te lachen óm cursisten, maar mét cursisten.
Een drukte van juweelste
Iedereen weet wat je bedoelt als je dat zegt, maar ja, zo zeggen we het niet … Dat geldt voor alle uitdrukkingen en vaste combinaties: als je er nét iets anders van maakt, dan wordt het toch wel een beetje vreemd. Maar zeg nou zelf, is ‘juweelste’ eigenlijk niet best wel logisch? Dat is tenminste een woord dat meteen tot de verbeelding spreekt. Want wat betekent nou het correcte ‘jewelste’? (Dat lees je in het online tijdschrift Neerlandistiek.)
Ik heb mezelf gekookt
Er zijn nog meer van dit soort foutjes die ik niet snel zal vergeten. Zo vroeg ik eens aan cursist D. of hij met zijn vriendin uit eten was geweest. ‘Nee’, zei hij. ‘Ik heb mezelf gekookt.’ Mmm, lekker! Gelukkig kon hij er zelf ook om lachen, toen ik uitlegde dat je het Franse ‘moi-même’ hier niet kunt vertalen met ‘mezelf’. (Illustratie: Elwin Rijken)
Je bent er maar eentje
Soms doe ik weleens iets geks. Maar dat mijn (Engelse) vader dan zegt: ‘Je bent er maar eentje’ vind ik dan nog veel gekker;-) Hij bedoelt natuurlijk: ‘Je bent me d’r eentje.’ O, wat kan het Nederlands toch lastig zijn, zelfs als je hier al bijna 50 jaar woont!
Hallo, ik ben Doekje
Cursist S. dacht dat de gastouder van zijn dochter Doekje heette. Tot hij bij Albert Heijn ergens in een schap ‘doekje’ zag staan en aan zijn man vroeg: ‘Heet onze gastouder echt Doekje?’ ‘Nee, Dieuwke.’ (Spreek uit: Djoeke.)
Nog een andere graag
Een cursist vertelde eens dat hij een biertje had gedronken in het café. Toen de serveerster hem vroeg of hij nog iets wilde drinken, was zijn reactie: ‘Ja, een andere graag.’ Waarop de serveerster hem raar aankeek: ‘Vond u deze niet lekker?’
Op de wc
Een cursist gaat naar de wc, maar komt al gauw weer terug met de mededeling: ‘Het is bezig.’
Een schone luier
Cursist I. spreekt inmiddels erg goed Nederlands en bovendien kent én gebruikt hij veel uitdrukkingen. Hij heeft veel geleerd van zijn fouten, zo vertelde hij. Hij zal namelijk nooit meer zeggen dat hij met een schone luier wil beginnen. En ook begreep hij uit de reacties meteen dat er iets schortte aan ‘Beter een goede beurt dan een verre vriend’.
Wel rustig hè!
Tot slot nog een paar leuke uitspraken van mijn vader. Hij was in Nederland omdat hij mijn moeder had leren kennen. Hij bleef bij haar slapen en de volgende ochtend op zijn werk ontdekte hij dat hij zijn horloge bij haar had laten liggen. Hij belde haar om te vragen of ze zijn oorlog gevonden had – mijn moeder weet het nog als de dag van gisteren.
Op een dag waren ze samen op bezoek bij mijn moeders ouders. Toen het tijd was om naar bed te gaan, zei mijn vader tegen zijn toekomstige schoonmoeder: ‘Wel rustig hè!’ Misschien dat hij het daarom tegen mijn broers en mij altijd bij ‘Night night’ hield?
Toen hij – járen geleden – eens boos werd in een vergadering, riep hij uit: ‘Het spuit de gaten uit!’ (En dan moet het wel ernstig zijn geweest, want hij zal niet snel iets uitroepen.)
Verder maakte hij een wandeltje en had ons huis een balkon met een deksel. En toen hij laatst met mijn zoontje op de wip zat, zei hij dat hij bang was dat hij ging afvallen. Ik twijfelde even … Was dat wat hij bedoelde, dat hij van zo veel activiteit wat kilo’s zou kwijtraken? Nee, natuurlijk niet!
Eerder schreef ik al eens een blog over cursist M, de Chinook-piloot, die ook niet helemaal had begrepen hoe het zat met een bepaalde uitdrukking, met grote hilariteit tot gevolg. Dit soort grappige uitspraken helpen ons met andere ogen naar onze taal te kijken en beter te begrijpen wat er allemaal komt kijken bij tweedetaalverwerving. Ga er maar aan staan!
Heb je zelf ook leuke uitspraken die je wilt delen? Voeg ze gerust hieronder toe.
Een Engelse cursist dacht (net een maand in Nederland) dat iedereen Gefeliciteerd heette toen ze voor de eerste keer op een verjaardag was uitgenodigd. Deze Nederlandse gewoonte is buiten de grenzen onbekend.
Hallo Caroline,
Bijzonder grappig! Bedankt voor het delen; we staan er niet altijd bij stil hoe vreemd sommige dingen voor anderen kunnen zijn.
Groeten, Emily
Mijn Franse moeder gebruikte hele mooie uitdrukkingsvarianten, zoals ‘hij heeft de kruitbus niet gevonden’ en (mooi beeld) ‘Ik heb met haar de pan uitgeveegd’.
We hadden het in de les over de toevoeging ‘hoor’ aan het einde van een zin. ‘Ga maar zitten, hoor.’ Ik gaf aan dat het de zin wat zachter maakt.
Cursist F reageerde: ‘Wanneer mijn zoontje antwoordt met ‘nee, hoor’, dan klopt er vaak iets niet. Die ‘nee’ is geen echte ‘nee’. : )
Inderdaad, de ‘nee’ wordt zo ‘zacht’ dat het eigenlijk stiekem/ondeugend een ‘ja’ is geworden…
We hadden in de groep de trappen van vergelijking behandeld. Daarna volgde een oefening waarbij de overtreffende trap geschreven diende te worden. Goedkoop werd beterkoop. Geweldig toch?
Toen ik zelf 20 jaar geleden naar Nederland kwam, wilde ik mijn kennis van Nederlands laten horen. Ik was op die avond echt moe en ik zei zuchtend: Ik ben zo koe!
Bij de hoogopgeleiden legde ik uit dat ‘prachtig’ hetzelfde is als ‘heel mooi’. Als voorbeeld zei ik over de Eritrese Nebyat: “Nebyat is heel mooi, zij is prachtig”. Een Eritrese medecursist vroeg voorzichtig: “Uhh, lekker stuk?” Ik schoot vreselijk in de lach en de arme jongen kleurde rood achter zijn bruine wangen! Een gevorderde medecursist uit Afghanistan, die de uitdrukking blijkbaar kende, zei lachend tegen mij: “Niet goede taal hè?!”
We hebben met de hele groep flink gelachen en ik heb de Eritrese jongeman uitgelegd, dat als hij ooit een leuk Nederlands meisje ontmoet, hij wél kan zeggen: “Ik vind jou een mooi (of leuk) meisje” maar niet “Lekker stuk”!
Mijn jonge Italiaanse cursisten zeiden bij binnenkomst in het lokaal steevast ‘Fijne avond!’, niet wetende dat wij dat in Nederland gebruiken om afscheid te nemen. Lief toch?
Wat leuk om alle reacties te lezen! Bedankt voor het delen. Lastig hè, die taal … Gelukkig is de les een veilige omgeving om iets uit te proberen.
Een leerling uit Somalie noemde mij steevast “doos”…. De verkorte variant van docent. He doos, zei hij altijd….
Haha, wat grappig! Hopelijk weet hij nu dat dat toch niet zo heel aardig klinkt?